تولید نفت و گاز در ایران واقعا کم است؟ به گزارش ساسان گستر، کارشناس مناطق نفت خیز جنوب اظهار داشت: حتی اگر پروژه فشارافزایی پارس جنوبی صورت گیرد، باز هم تولید گاز ایران از این میدان از هفتصد میلیون متر مکعب در روز به سیصد میلیون متر مکعب کاهش پیدا می کند و نصف می شود به گزارش ساسان گستر به نقل از فارس، ایران به عنوان بزرگترین دارنده منابع هیدروکربوری دنیا، در جایگاه سومین تولیدکننده گاز دنیا و سومین تولیدکننده نفت اوپک است. به بیان دیگر با عنایت به شرایط تحریمی کشور وضعیت تولید منابع هیدروکربوری غیرمطلوب به نظر نمی رسد. به عنوان مثال در عرصه تولید گاز، ایران پس از آمریکا و روسیه در جایگاه سوم قرار دارد و طبق آمار BP (بریتیش پترولیوم) سالانه 257 میلیارد متر مکعب گاز تولید می کند. با وجود سهم دو برابری قطر از میدان گازی پارس جنوبی (بزرگترین میدان گازی دنیا)، اما تولید گاز ایران از این میدان پیشی گرفته و اکنون روزانه بین 50 تا 100 میلیون متر مکعب گاز بیشتری تولید می کند. در حوزه نفت نیز با وجود تاثیر تحریم های نفتی، ایران پس از عربستان و عراق در جایگاه سوم قرار گرفته و طبق آمار رسمی وزارت نفت، تولید نفت به روزانه 3.4 میلیون افزایش پیدا کرده است. این بدان معناست که تولید نفت و گاز ایران رقمی بین 8 تا 10 میلیون بشکه معادل نفت در روز بوده که در مقایسه با سایر کشورها قابل توجه است. اما با این حال، اکنون کشور با انواع ناترازی های انرژی از گاز، برق، بنزین و گازوئیل روبه رو شده و طبق پیش بینی ها در دهه آینده به ناترازی نفت نیز مواجه خواهد شد. اما در این میان، ادعاهایی در خصوص تولید پایین ایران از منابع هیدروکربوری مطرح شده و ناترازی انرژی ایران به تولید کم نسبت به ظرفیت تولید ارجاع می شود، اما آیا می توان با تولید بیشتر به تقاضای انرژی در ایران پاسخ داد؟ برای پاسخ به این پرسش با حسین نورالدین موسی کارشناس باسابقه مناطق نفت خیز جنوب به گفت و گو نشستیم. مشروح این مصاحبه به شرح زیر است: * 10 درصد از گاز تولیدی دنیا در ایران مصرف می شود فارس: درباره ی موضوع ناترازی انرژی، گاهی این تحلیل مطرح می شود که دلیل این کمبود به تولید پایین منابع هیدروکربوری در کشور برمی گردد و اگر تولید بیشتر بود مشکل برطرف می شد. نظر شما در اینباره چیست؟ نورالدین موسی: جواب این سوال واضح است. کل تولید و مصرف گاز در دنیا 11 میلیارد متر مکعب است و ما در روزهای پیک تا 1 میلیارد مکعب گاز مصرف می نماییم و در عین حال مجبور می شویم گاز صنایع عمده و پتروشیمی ها را محدود نماییم و یا به نیروگاه ها سوخت مایع تحویل دهیم. به بیان دیگر ما یک درصد از جمعیت دنیا را داریم و حدود 10 درصد از گاز دنیا را در پیک تولید می نماییم. بدون تردید منابع هیدروکربوری در کشور ما نه فقط کم تولید نمی گردد، بلکه بیش از سایر کشورها تولید می شود. فارس: اجازه دهید دقیق تر سوال را مطرح کنم. برخی معتقد هستند که توان تولید نفت ایران 8 میلیون بشکه در روز است. آیا اساساً این ادعا سندیت دارد و فکتی است که می توان بر طبق آن، این ادعا را ثابت کرد یا نه؟ نورالدین موسی: خیر، آنهایی که از ظرفیت تولید نفت روزانه 8، 7 و 6 میلیون بشکه در ایران خبر می دهند، متأسفانه با حوزه مربوط به مخازن نفتی ناآشنا هستند و کار میدانی و تجربی نکرده اند. چه بسا این افراد به توسط عواملی هوشمندانه هدایت می شوند و این حرف ها را برای کشور زده و توقعات بیجا ایجاد می کنند. ما مخزن به مخزن و شرکت به شرکت، مقادیر تولید را محاسبه کردیم و به هیچ گاه، توان تولید ما چنین اعدادی نیست. قبل از انقلاب، برنامه تولید از مخازن نفتی ایران روی عدد 8 میلیون بشکه تعریف شده بود که شکست خورد. بعد این برنامه را به 7.2 میلیون بشکه کاهش دادند و باز هم شکست خوردند و در آخرین برنامه، رقم تولید با کاهش 1.5 میلیون بشکه ای به 5.7 میلیون بشکه رسید. * دروغ بزرگ تولید 6 میلیون بشکه نفت در دوران پهلوی فارس: اما امکان تولید نفت معادل 6 میلیون بشکه در روز که به نظر می رسد وجود داشته باشد. پیش از انقلاب نیز ما توانستیم به تولید این عدد دست یابیم، اینطور نیست؟ نورالدین موسی: تولید سالانه نفت کشور هیچ گاه به 6 میلیون بشکه در روز نرسید. ما یک تولید روزانه داریم، یک تولید میانگین هفته داریم که در هفته به صورت میانگین چقدر تولید کردیم. یک تولید میانگین ماه داریم، یک تولید میانگین سال داریم. هر موقع به شما گفتند 6 میلیون بشکه تولید کردیی، یعنی ما باید 365 روز، روزی 6 میلیون بشکه نفت تولید کرده باشیم، به این تولید 6 میلیون می گویند. تولید در بازه ی زمانی یک یا دو ماه اعتبار ندارد. ضمناً پیش از انقلاب، تولید نفت از مخازن نفتی بصورت غیرصیانتی انجام میشد و به مخازن کشور لطمه می زد. پس از انقلاب اسلامی، امام خمینی دستور دادند که تولید نفت کشور صیانتی شود. اگر ما با همان نرخ تخلیه قبلی از میادین نفت تولید می کردیم به علت صدمه ای که وارد می شد، در سال 1377 تولید نفت ایران به حدود 2.5 میلیون بشکه در روز کاهش می یافت و ادامه این روند، رقم تولید را به کمتر از 1.5 میلیون بشکه می رساند. در واقع رقم تولید 6 میلیون بشکه در روز، فقط یک دروغ بزرگ است. 6 میلیون بشکه فقط برای دو ماه بوده است. بطور کلی برای هر برنامه ی تولیدی باید به 4 سوال پاسخ دهیم. سوال اول: چه زمانی می خواهیم به اعداد تولیدی این برنامه برسیم؟ سوال دوم: آن برنامه تولیدی چه هزینه ای می خواهد و ملزومات آن چیست؟ سوال سوم: وقتی که به آن برنامه رسیدیم، پایداری و امنیت آن برنامه چقدر است و این رقمی که ما می خواهیم به آن برسیم تا چند سال قابل دوام ست که کشور بخواهد مصالح خودرا بر طبق این برنامه بنا کند؟ سوال چهارم و مهم تر از سه سوال قبلی این که برنامه تولیدی به میزان ذخایر نفتی نیاز دارد؟ و آیا مجموع ذخایر نفتی ما می تواند این میزان تولید نفت را ساپورت کند؟ متأسفانه ادعاهای فیک و آمار غلطی در این عرصه مطرح می شود. فارس: زمانی بین کشورهای مختلف رقابت بود که برای تقویت جایگاه خود در اوپک، عدد ذخایر خودرا بیش اظهاری کنند. ضرر این کار برای کشور چیست؟ نورالدین موسی: متاسفانه این اعداد تبدیل به پایه برنامه ریزی و اقتصاد ملی کشور می شوند. اصلا شما فرض کنید که تحریمی وجود نداشته باشد، سوال اینجاست که ایران تا چند سال نفت دارد؟ چون بر طبق پاسخ به این سؤال، برنامه های توسعه و بودجه کشور بسته می شود، بر طبق آن درآمدهای ملی برآورد می شود و هدف گذاری ها در بخش های مختلف رخ می دهد. در نتیجه وقتی در ارائه آمار از توان تولید نفت و همین طور ذخایر نفت ایران بزرگنمایی نماییم، در سیاستگذاری نیز به مشکل برخورد خواهیم کرد. * غول های نفتی نیز نتوانستند تولید نفت ایران را افزایش دهند فارس: آیا در وضعیت غیرتحریمی نیز برای دستیابی به تولید نفت معادل بطورمثال 6 میلیون بشکه در روز تلاش شد؟ آیا غول های نفتی دنیا اگر در توسعه میادین حضور پیدا کنند نمی توان تولید را افزایش داد؟ نورالدین موسی: شما بدانید؛ 10 مخزن اصلی کشور که 75 درصد تولید مناطق نفت خیز جنوب را انجام می دهند، حدودا 70 درصد ذخیره نفت خودرا تخلیه کرده و فقط 30 درصد آنها باقی مانده است. بدین سبب وقتی که از رسیدن به یک برنامه تولید با ارقام بالا صحبت می نماییم، حتما باید بگوییم ذخیره ای که می خواهد این برنامه را پشتیبانی و تامین کند، آیا اصلا وجود دارد؟ اصلا این ذخیره باید چند میلیارد بشکه باشد که ما را به تولیدی برساند که حداقل 5 سال برای ما پایداری داشته باشد. در دوره اول وزارت آقای زنگنه، زمانی بود که ما تحریم نبودیم، غنی سازی اورانیوم را هم بصورت داوطلبانه پذیرفته بودیم و همه ی شرکت های نفتی بزرگ بین المللی مثل توتال، شل و امثالهم هم همه آمده بودند و مخازن ما را هم برای توسعه در اختیار گرفته بودند. آنها قصد داشتند که 1 میلیون و 300 هزار بشکه در روز در قراردادهای موسوم به بیع متقابل به تولید نفت کشور اضافه کنند. اما چه اتفاقی افتاد؟ آنها نتوانستند حتی 10 درصد از برنامه تولید را محقق کنند. پس در وضعیت غیرتحریمی نیز غول های نفتی با تکنولوژی های خود وارد کشور شدند ولی رقم تولید بالا نرفت. اصلا هیچ گاه رقم تولید نفت ایران در سالیان پس از شروع برنامه اول توسعه بیش از 4.2 میلیون بشکه در روز نشد. همانطور که در زمان پیش از انقلاب هم هیچگاه عدد تولیدی به 6 میلیون بشکه در روز نرسید و سالهای 1352 و 1353 که بالاترین رقم تولید را ثبت کردند، عدد تولید آنها روی حدود 5.4 میلیون بشکه در روز بود. بنابراین این مساله ربطی به تحریم ندارد و مخازن ما توان لازم برای افزایش تولید در ارقام 6 میلیون بشکه را نداشته و این مساله نیز ربطی به چالش های مسیر اجرا و تاثیر تحریم بر آن ندارد. البته این مساله بدین معنا نیست که ما اساسا نمی توانین تولید را افزایش دهیم، چرا این مساله امکان پذیر است. پیش از خروج آمریکا از برجام تولید نفت ایران روی عدد 3 میلیون و 383 هزار بشکه در روز بود و الان نیز می توان رقم تولید را به این میزان رساند و حتی فراتر برد. مثلا می توان تولید نفت از میادین غرب کارون را 2 برابر کرد و به 800 هزار بشکه در روز رساند. این عدد طبق محاسبات میدانی است و نه رویاپردازی، چون همین الان هم ارقام بالاتری برای تولید از غرب کارون ذکر می کنند. اتفاقا این افزایش تولید نیز فارغ از تحریم ها در حال انجام می باشد و انشاالله محقق شود. پس آن چه بنده با آن مخالف هستم ذکر اعداد غیرواقعی از توان تولید و برنامه ریزی برمبنای آنهاست نه این که اساسا امکان افزایش تولید در اعداد معقول و موردتایید مطالعات میدانی وجود نداشته باشد. * تولید گاز ایران از میدان پارس جنوبی نصف می شود فارس: یک سوالی پیش می آید شما می گویید که مخازن ما توان تولید ارقام بطورمثال بالای 6 میلیون بشکه نفت را ندارند. ولی نکته مهم این است که الان ایران ذخایر نفتی بیشتری نسبت به عراق و روسیه دارد ولی در حالت ایده آل فقط 3.8 میلیون بشکه در روز نفت تولید می کند، درحالیکه تولید نفت عراق و روسیه با ذخایر نفت کمتر به ترتیب 4.5 و 9.5 میلیون بشکه در روز است. این تناقض را به چه صورت توجیه می کنید؟ نورالدین موسی: بنده سوال شما را اینطور پاسخ می دهم. بطورمثال از ما پرسیده می شود چین 30 میلیارد بشکه ذخیره نفت دارد، تولید آن 4 میلیون و 200 هزار بشکه در روز است، ما 158 میلیارد بشکه نفت داریم و یا حتی طبق آمار BP (بریتیش پترولیوم) ایران 208.6 میلیارد بشکه ذخیره دارد. خیلی جالب است. ذخیره نفت ما از 110 یا 120 میلیارد بشکه آغاز شد. در دوره های مختلف به 130، 138 و بعد به 158 میلیارد بشکه رسید. سپس 170 و الان به 208 میلیارد بشکه رسیده است. پس نکته اول این که چنین ذخایر نفتی در ایران وجود ندارد و این اعداد را بیشتر برای خوشی خودمان بزرگ و بزرگ تر می نماییم. حال نکته دوم درباره ی میزان ذخایر نفت اعلامی چین است. الان چین چندین سال است که ذخایرش حدود 30 میلیارد بشکه اعلام می شود. اما آن چه تا حالا تولید کرده حدود 50 میلیارد بشکه است. چگونه این اتفاق رخ داده است؟ اساسا چینی ها ذخایرشان را کمتر اعلام نموده اند. یا آمار ذخایر و تولید روسیه را سرچ کنید و ببیند. آمار جهانی یا global را ببینید، آمار BP (بریتیش پترولیوم) را ببینید، آمار آژانس بین المللی را ببینید، روسیه 80 میلیارد بشکه ذخایر نفت دارد. تولید آن حدودا 10.5 میلیون بشکه در روز است. شما 10.5 میلیون بشکه را در 365 روز ضرب و در بطورمثال 10 یا 15 سال ضرب کنید، باید ذخایر روسیه الان صفر شده باشد. در نتیجه مطمئن باشید ذخیره اعلامی این کشورها حتما 3 الی 4 برابر آن چیزی است که در مؤسسات بین المللی انرژی گفته می شود. پس یک جواب به سوال شما این است که آمار ذخایر ایران و سایر کشورها دقیق نیست. اما یک جنبه دیگر ماجرا به این مساله برمی گردد که همه ی مخازن دنیا شرایط و پارامترهای یکسان ندارند که یک نرخ تخلیه داشته باشند. نرخ تخلیه دقیقاً متناسب با پارامترهای مخزنی است و برای هر کشور متفاوت می باشد. بطورمثال نرخ تخلیه مخازن ایران با عربستان یا آمریکا متفاوت می باشد. چرا این نرخ تخلیه متفاوت است؟ چون پارامترهای حاکم بر سنگ و سیال متفاوت می باشد. پارامترهای مخزنی به شما دیکته می کند که نرخ تخلیه چقدر باشد. فارس: چون وقت شما محدود است، به عنوان سوال پایانی برآورد شما از مطالعات مخزن به مخزن درباره ی توان تولید نفت ایران چقدر است؟ اساسا می توان از 3.8 میلیون بشکه فراتر رفت. نورالدین موسی: اگر بخواهم کوتاه پاسخ بدهم، می توان در صورت آماده بودن الزامات در یک بازه 8 الی 10 ساله تولید نفت ایران را بصورت گام به گام به اعداد حدود 4.7 میلیون بشکه رساند. درباره ی تولید گاز نیز خیلی کوتاه عرض کنم که با الان حدود 75 درصد از تولید گاز کشور را از میدان پارس جنوبی انجام می دهیم که از سال 1404 گرفتار افت تولید شده و هر ساله به میزان یک فاز از تولید کشور کاسته می شود. یعنی حتی اگر پروژه فشارافزایی پارس جنوبی صورت گیرد، باز هم تولید گاز ایران از این میدان از 700 میلیون متر مکعب در روز به 300 میلیون متر مکعب کاسته می شود و اگر فشارافزایی رخ ندهد تولید در افق 1420 به حدود 100 میلیون متر مکعب در روز می رسد. همه این شرایط نشان داده است که ما نه فقط نمی توانیم با افزایش تولید به روند صعودی تقاضا پاسخ دهیم بلکه افت تولید منابع هیدروکربوری ایران نیز محتمل بوده و در مرز هشدار است. فارس: ممنون از وقتی که در اختیار ما گذاشتید. مصاحبه از سید احسان حسینی منبع: sasangostar.ir 1402/11/01 17:07:03 5.0 از 5 امتیاز 252 تگهای خبر: آمریكا , انرژی , پتروشیمی , تكنولوژی این مطلب ساسان گستر مفید بود؟ (1) (0) تازه ترین مطالب مرتبط وظیفه وزراتخانه های نفت و نیرو تامین انرژی پایدار در کشور است عدم النفع 20 میلیارد دلاری صنایع در تابستان به سبب قطعی برق تفاوت فلزیاب، طلایاب و گنج یاب افزایش قیمت بنزین تکذیب شد نظرات بینندگان در مورد این مطلب نظر شما در مورد این مطلب نام: ایمیل: نظر: سوال: = ۴ بعلاوه ۳